PaaS چیست؟چه تفاوتی با SaaS و PaaS دارد؟ برای پاسخ به این سوالات این مطلب را تا انتها مطالعه کنید. PaaS (مخفف عبارت Platform-as-a-Service) یک مدل رایانش ابری است که بدون دریافت هیچ هزینه‌ی اضافی یا پیچیدگی خاصی، یک پلتفرم ابری کامل (شامل سختافزار، نرم‌افزار و زیرساخت‌های لازم) را برای توسعه، اجرا و مدیریت برنامه‌ها به کاربران ارائه می‌کند. این مدل رایانش ابری، دارای انعطاف‌پذیری بالایی است و کاربران می‌توانند به‌راحتی از آن برای اهداف مختلفی استفاده کنند.
به عبارت دیگر، افرادی که قصد ساخت و توسعه‌ی یک نرم‌افزار یا برنامه را دارند، می‌توانند بدون خرید زیرساخت‌های گران قیمت، از خدمات و منابع PaaS استفاده کنند.
ارائه‌دهنده‌ی PaaS، همه چیز را (اعم از سرورها، ذخیره‌سازی، شبکه‌ها، نرم‌افزار سیستمعامل، پایگاه‌های داده و ابزارهای توسعه) در پایگاه داده خود میزبانی می‌کند. کاربران می‌توانند برای دریافت مقدار مشخصی از منابع (که در اختیار تعداد معینی از کاربران قرار می‌گیرند) هزینه‌ی ثابتی را بپردازند و یا فقط برای منابعی که نیاز دارند و استفاده می‌کنند، گزینه‌ی “pay-as-you-go” را انتخاب کرده و پرداخت کنند.
تمامی ارائه دهندگان خدمات ابری، PaaS مخصوص به خود را دارند. برای اینکه به‌خوبی درک کنیم که PaaS چیست، بهتر است کمی با مزایای آن آشنا شویم و سپس به سراغ نحوه عملکرد آن برویم.
مزایای PaaS چیست؟
آیا میدانید متداول‌ترین مزایای PaaS چیست و چه چیزهایی باعث می‌شود که این سرویس نسبت به یک پلتفرم محلی یا On-Premises برتری داشته باشد؟ برخی از مهم‌ترین مزایای این سرویس، عبارتند از:
نیاز به زمان کمتر برای ورود به بازار
با استفاده از PaaS دیگر نیازی به خرید و نصب سختافزارها و نرمافزارهای مخصوص ساخت و نگهداری توسعه‌ی برنامه ندارید. همچنین، دیگر نیازی نیست که در حین توسعه، تیم‌ها منتظر بمانند. فقط کافی است که از PaaS ارائه دهنده‌ی خدمات رایانش ابری استفاده کنید تا منابعتان بلافاصله تامین و توسعه شروع شود.
دسترسی به منابع متنوع‌تر با صرف هزینه‌ی کم
با کمک PaaS، با صرف هزینه‌ی بسیار کمی، امکان دسترسی به طیف وسیع‌تری از انتخاب‌ها را در پشتهی برنامه‌ها (مانند سیستم عامل‌ها، پایگاه‌های داده، ابزارهای توسعه و میان‌افزارها) دارید.
امکان آزمایش با آزادی بیشتر و ریسک کمتر
شما می‌توانید سیستم عامل‌ها، زبان‌ها و سایر ابزارهای جدید را با استفاده از PaaS و بدون هیچ‌گونه زیرساخت موردنیاز یا صرف هزینه‌ی بالا، امتحان یا آزمایش کنید.
مقیاس‌پذیری آسان با هزینه بهینه
مقیاس‌پذیری در یک پلتفرم on-premises همیشه گران تمام می‌شود و در بیشتر مواقع، بیهوده است و نتیجه‌ی رضایتبخشی ندارد؛ زیرا شما باید طبق پیش‌بینی افزایش ترافیک، منابع ذخیره‌سازی، ظرفیت محاسباتی و شبکه اضافی را خریداری کنید. اگر ترافیک در برخی از بازه‌های زمانی کم شود، این منابع بی‌کار می‌مانند و پول شما به هدر می‌رود. همچنین، در صورتی که ترافیک به‌طور قابلتوجهی افزایش یابد، به زمان انتظار زیادی برای افزایش این ظرفیت‌ها نیاز دارید.
PaaS این امکان را فراهم می‌کند که ظرفیت‌های اضافی را خریداری کرده و هر زمانی که نیاز داشتید، بدون هیچ معطلی از آن‌ها استفاده کنید. اگر ویژگی مقیاس‌پذیری برایتان مهم است، می‌توانید در کنار PaaS از یک سرور مجازی ایران با سرعت بالا استفاده کنید؛ زیرا ترکیب این دو سرویس، انعطاف‌پذیری بیشتری برای تیم‌های توسعه فراهم می‌کند.
انعطاف‌پذیری بیشتر برای تیم‌های توسعه
با استفاده از محیط توسعه‌ی نرم‌افزار مشترک، تیم‌های توسعه و عملیات می‌توانند در یک محیط کاملا تعاملی، از هر نقطه از جهان به اینترنت متصل شده و بلافاصله به تمام ابزارهای موردنیازشان دسترسی داشته باشند.
هزینه‌های کلی کمتر
با کمک PaaS، سازمان شما دیگر نیازی به پرداخت هزینه‌ی تجهیزات سرمایه‌ای مرتبط با ساخت و مقیاسدهی یک پلتفرم نرم‌افزاری ندارد. اگر بودجه‌ی کمی برای توسعه‌ی نرمافزارهایتان دارید، می‌توانید با خرید یک سرور مجازی ارزان و به کارگیری سرویس PaaS کارتان را شروع کنید.
همچنین در برخی مواقع، PaaS هزینه‌های لایسنس نرم‌افزار را کاهش می‌دهد یا به‌طور کلی حذف می‌کند. با کمک ویژگی‌هایی مانند به‌روزرسانی‌ها، مدیریت به‌روزرسانی‌های امنیتی و سایر وظایف اداری، می‌توانید در هزینه‌ها صرفهجویی کنید. PaaS می‌تواند هزینه‌های کلی مدیریت اپلیکیشن شما را کاهش دهد.
نحوه عملکرد PaaS
حالا که متوجه شدیم PaaS چیست و چه مزایایی دارد، وقت آن رسیده که با عملکرد آن نیز آشنا شویم. عملکرد PaaS در سه بخش اصلی خلاصه می‌شود:
- زیرساخت‌های ابری: که شامل ماشین مجازی (VM)، ذخیره‌سازی، فایروال، شبکه و نرم افزار سیستم عامل است.
- نرم افزاری: که برای ساخت، استقرار و مدیریت برنامه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- رابط گرافیکی: رابط کاربری گرافیکی یا GUI که تیم توسعه یا تیم‌های DevOps از آن برای انجام تمامی کارها در طول چرخه‌ی عمر برنامه استفاده می‌کند.
از آنجایی که کاربران می‌توانند فارغ از مکان جغرافیایی که در آن قرار دارند، با استفاده از رابط گرافیکی آنلاین PaaS به تمامی ابزارهای توسعه‌ی استاندارد دسترسی داشته باشند؛ کارهایی نظیر همکاری در پروژه‌ها، آزمایش برنامه‌های جدید یا انتشار محصولات تکمیل شده، بسیار راحت‌تر می‌شود. با استفاده از میانافزار PaaS، می‌توانید مستقیما برنامه‌ها را طراحی کرده یا آن‌ها را توسعه دهید.
ارائهدهندگان خدمات PaaS، بخش عمده‌ای از خدمات پردازش ابری مانند سرورها، ران‌تایم و مجازی سازی را مدیریت می‌کنند و شما به‌عنوان مشتری PaaS، می‌توانید مدیریت برنامه‌ها و داده‌های خود را به‌عهده بگیرید. در نتیجه،با داشتن دانش کافی مشکلی از بابت خرید سرور و مدیریت آن نخواهید داشت.
تفاوت‌های PaaS ،IaaS و SaaS
Infrastructure-as-a-Service (یا همان IaaS) و Software-as-a-Service (یا SaaS) نیز مانند PaaS، مدل‌های خدمات رایانش ابری بسیار رایجی هستند. حتی بسیاری از سازمان‌ها از هر سه مدل رایانش ابری به‌طور همزمان استفاده می‌کنند. اما تفاوت‌های این دو سرویس با PaaS چیست و بهتر است از کدام یک استفاده کنیم؟
بیایید کمی درباره این مدل‌های رایانش ابری صحبت کنیم.
IaaS
IaaS یک سیستم دسترسی اینترنتی به زیرساخت‌های فناوری اطلاعات خام “RAW” ( که عبارتند از سرور‌های فیزیکی، ذخیره‌سازی شبکه، ماشین‌های مجازی و فایروال) است که توسط یک ارائه‌دهنده‌ی ابری میزبانی می‌شود. شما می‌توانید در کنار یک سرور فیزیکی مانند سرور اختصاصی ایران، از خدمات سرویس IaaS برای استفاده از یک مدل رایانش ابری بهینه استفاده کنید.
با استفاده از IaaS عملا هزینه‌ها و کارهای مربوط به مدیریت، مالکیت و نگهداری زیرساخت‌های محلی حذف می‌شوند و سازمان‌ها می‌توانند پلتفرم و برنامه‌های کاربردی‌شان را ارائه دهند.
هر سرویس PaaS شامل منابع IaaS موردنیاز برای میزبانی آن می‌شود. حتی ممکن است منابع IaaS مجزا نشده باشند و یا به‌عنوان یک IaaS شناخته شوند.
SaaS
SaaS یک نرم‌افزار کاربردی است که از طریق فضای ابری می‌توانید از آن استفاده کنید؛ به‌طوری که انگار بر روی سیستم خودتان نصب شده است. البته، در برخی مواقع، قسمتی از SaaS بر روی سیستم شما نصب می‌شود. با استفاده از SaaS، سازمان‌ها می‌توانند از یک اپلیکیشن استفاده کنند؛ بدون نیاز به هزینه آماده‌سازی زیرساخت برای اجرا و تلاش و پرسنل کافی برای نگهداری از آن که شامل اعمال به‌روزرسانی‌ها و رفع باگ‌ها و غیره می‌شود. هر سرویس SaaS شامل منابع IaaS موردنیاز برای میزبانی آن و حداقل اجزای PaaS موردنیاز است. برخی از ارائهدهندگان SaaS، یک PaaS مجزا را ارائه می‌دهند که کاربران با استفاده از آن می‌توانند سرویس SaaS را شخصی‌سازی کنند.
موارد استفاده از PaaS چیست؟
PaaS یک پلتفرم یکپارچه آماده برای استفاده است که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا کارهای مربوط به مدیریت زیرساخت را به ارائه‌دهنده ابر بسپارند و بر روی ساخت، پیاده‌سازی و مدیریت اپلیکیشن‌ها تمرکز کنند. PaaS می‌تواند چندین ابتکار IT را تسهیل کند یا آن‌ها را توسعه دهد:
- مدیریت و توسعه‌ی API (رابط برنامه‌نویسی اپلیکیشن): به دلیل چارچوب‌های داخلی PaaS، تیم‌های توسعه می‌توانند اجرا، توسعه، مدیریت و ایمن‌سازی APIها را با راحتی بیشتری انجام داده و داده‌ها و عملکرد‌ها را بین اپلیکیشن‌های مختلف به اشتراک بگذارند.
- اینترنت اشیا (IoT): سرویس PaaS از طیف وسیعی از زبان‌های برنامه‌نویسی (مانند جاوا، پایتون، سوئیفت و غیره) و همچنین ابزار‌ها و محیط‌های اپلیکیشن که برای توسعه‌ی برنامه‌های IoT و پردازش بلادرنگ داده‌های تولید شده توسط دستگاه‌های IoT استفاده می‌شوند، پشتیبانی می‌کند.
- DevOps و توسعه Agile یا چابک: PaaS می‌تواند محیط‌های کاملا پیکربندی‌شده‌ای را برای خودکار سازی چرخه‌ی عمر نرم‌افزار شامل یکپارچه‌سازی، ارائه، امنیت، آزمایش و استقرار را ارائه دهد.
مهاجرت به ابر (Cloud migration) و توسعه‌ی ابری-بومی (cloud-native development): به‌لطف ابزارهای آماده و قابلیت‌های یکپارچه‌سازی PaaS، امکان انتقال آسان اپلیکیشن‌های فعلی به ابر وجود دارد. این کار به‌ویژه از طریق رویکرد Replatforming (تغییر پلتفرم؛ انتقال یک اپلیکیشن به ابر با استفاده از ایجاد تغییراتی برای بهره‌گیری بیشتر از مقیاس‌پذیری، تعادل بار و سایر قابلیت‌های ابر) و یا Refactoring (بازسازی؛ اجرای مجدد معماری بخشی از یک اپلیکیشن یا تمام آن با استفاده از میکروسرویسها، کانتینر‌ها و سایر فناوری‌های ابری-بومی) صورت می‌گیرد.
- استراتژی ابر ترکیبی: در این استراتژی، تمامی خدمات ابر عمومی، خدمات ابر خصوصی و زیرساخت‌های محلی با هم ادغام شده و کارهایی نظیر مدیریت، هماهنگ‌سازی و قابلیت‌های حمل برنامه در هر سه مدل انجام می‌شود. در نتیجه، شما می‌توانید به یک محیط محاسباتی توزیعشدهی یکپارچه و منعطف دسترسی داشته باشید. سازمان‌ها با این قابلیت می‌توانند مقیاس‌بندی و اجرای بار‌های کاری معمول و یا ابری‌شان را براساس مناسب‌ترین مدل محاسباتی انجام دهند. به بیانی ساده‌تر، با استفاده از PaaS می‌توانید یک بار کاری بسازید و آن را در یک محیط ترکیبی ابری مستقر کرده و به راحتی مدیریت کنید.
انواع PaaS هدفمند (Purpose-Built PaaS)
بسیاری از فروشندگان خدمات ابری، نرم‌افزاری و حتی سختافزاری، سرویس‌های PaaS را برای ساخت انواع خاصی از اپلیکیشن‌ها و یا اپلیکیشن‌هایی که در تعامل با برخی سختافزارها، نرمافزارها یا دستگاه‌ها هستند ارائه می‌دهند. در این قسمت، می‌خواهیم بدانیم که انواع سرویس‌های PaaS چیست و هر کدام برای چه هدف خاصی طراحی شده‌اند:
- AIPaaS (مخفف PaaS for Artificial Intelligence به‌معنی PaaS برای هوش مصنوعی): این نوع PaaS به تیم‌های توسعه اجازه می‌دهد تا اپلیکیشن‌های هوش مصنوعی‌شان را بدون نیاز به پرداخت هزینه‌های اضافی برای خرید، مدیریت و حفظ توان پردازشی، قابلیت‌های ذخیره‌سازی و ظرفیت شبکه، بسازند و توسعه دهند. AiPaaS معمولا شامل مدل‌های یادگیری عمیق و مدل‌های یادگیری ماشین از قبل آموزشدیده است و کاربران می‌توانند با سفارشی‌سازی آن و استفاده از APIهای آماده برای ادغام، از قابلیت‌های هوش مصنوعی مانند تشخیص گفتار، تبدیل گفتار به متن و غیره در اپلیکیشن‌های موجود یا جدیدشان استفاده کنند.
- iPaaS (مخفف integration platform as a service و به‌معنی پلتفرم ادغام به عنوان یک سرویس): از این راهکار ابری برای یکپارچه‌سازی برنامه‌ها استفاده می‌شود. سازمان‌ها با استفاده از iPaaS می‌توانند بدون نیاز به خرید، نصب و مدیریت سختافزارها، میان‌افزارها و نرمافزارهای زیرساختی، کارهایی مانند اتصال داده‌ها، فرآیند‌ها و خدمات در فضای ابر عمومی، خصوصی و محیط‌های داخلی را به راحتی انجام دهند. با اینکه اغلب سرویس‌های PaaS دارای قابلیت یکپارچه‌سازی هستند، اما iPaaS جامع‌تر است.
- cPaaS (مخفف communications platform as a service به‌معنی پلتفرم ارتباطی برای یک سرویس): این سرویس PaaS امکان اضافهکردن قابلیت‌های صوتی (مانند تماس‌های ورودی و خروجی)، تصویری (مانند کنفرانس از راه دور) و پیام (مانند پیامک و رسانه‌های اجتماعی) را به توسعهدهندگان می‌دهد.
- MPaaS (مخفف mobile platform as a service به‌معنی پلتفرم تلفن همراه به عنوان یک سرویس): این نوع PaaS کار توسعه‌ی برنامه برای دستگاه‌های تلفن همراه را ساده‌تر می‌کند. mPaaS روش‌های توسعه کم کدتری (حتی Drag & Drop ساده) را برای دسترسی به قابلیت‌های خاص دستگاه مانند دوربین،میکروفون، GPS سنسور حرکت و غیره ارائه می‌دهد.
سوالات متداول
چه کسانی از PaaS استفاده می‌کنند؟
سرویس PaaS برای توسعهدهندگان نرم‌افزار، برنامهنویسان و یا سازمان‌هایی که به مکانی برای کدنویسی، استقرار و آزمایش برنامه‌های خود نیاز دارند و نمی‌خواهند برای مدیریت و نگهداری زیرساخت‌های مرتبط، هزینه‌های بسیار زیادی را پرداخت کنند، عالی است.
چرا باید از این مدل رایانش ابری استفاده کنیم؟
اگر نیاز دارید که دائما نرم‌افزار خود را تغییر دهید و همواره کارهایی مانند به‌روزرسانی سیستم عامل یا سفارشی‌سازی برنامه‌ها را در دستور کارتان دارید؛ با استفاده از PaaS می‌توانید به تمامی تجهیزات سختافزاری، نرم‌افزاری، سیستم عامل، پایگاه داده و غیره دسترسی داشته باشید. همچنین، PaaS به شما امکان مدیریت و نظارت بر عملکرد متمرکزتری می‌دهد.
ارائهدهندگان شناختهشدهی سرویس‌های PaaS کدامند؟
AzureStack، Apprenda، Pivotal CF و Red Hat Openshift از ارائهدهندگان شناختهشدهی سرویس‌های مختلف PaaS به‌شمار می‌روند.
